Een tijdje geleden moest de Osse wethouder Van den Bergh erkennen dat de gemeente eigenlijk niets kan doen tegen leegstaande woningen. Er is woningnood, er staan woningen leeg en that’s it. Meer kan Oss niet doen.
Even een paar stappen terug. Politiek gaat over het verdelen van schaarste. In Nederland ligt op bepaalde delen van onze schaarse ruimte een “woonvergunning” of “bedrijfsvergunning”. Het woord “vergunning” is een afgeleide van “gunnen”, net zoals het woord “gunning”. Dat laatste woord gebruiken we bijvoorbeeld bij het toewijzen van een aanbesteding. We “gunnen” een aanbieder de opdracht, waarbij deze ook verplicht is te leveren. Bij een bouwvergunning is dat niet anders: een woning is om in te wonen. Je moet leveren, dat is het doel van de vergunning op de geclaimde schaarse ruimte.
Maar wat nu als een pandeigenaar niet levert? Er staat een huis of kantoor leeg en er gebeurt … niets?
Voorheen konden burgers zo’n pand onder bepaalde voorwaarden “kraken” en het vervolgens bewonen en er andere activiteiten ontplooien. Tal van concertzaaltjes in Nederland zijn begonnen als kraakpand. Er zijn atelierruimtes, weggeefwinkels, juridische spreekuren, cursussen en daklozenopvang initiatieven in kraakpanden. En er wordt natuurlijk ook in gewoond, want dat was bij kraken wel verplicht.
Echter, onder invloed van de vastgoedlobby is in 2010 het kraken illegaal gemaakt. Veel grotere gemeentes waren toen tegen deze nieuwe wet, zij zagen het kraken als prima stok achter de deur tegen langdurige leegstand. Maar volgens het toenmalige CDA, VVD en ChristenUnie was er geen sprake van woningnood en was kraken daarom niet meer van deze tijd. Een paar jaar later gooide minister Stef Blok de Nederlandse woningmarkt open voor buitenlandse investeerders, waardoor massa’s sociale huurwoningen veel te duur worden gemaakt voor hun toekomstige bewoners of gebruikt werden om de prijs van koopwoningen op te drijven.
Vijftien jaar later zien we de gevolgen van dit beleid. Deze ideologie van de vrije markt heeft ervoor gezorgd dan de woningen schaars en duur zijn en de woningnood overduidelijk terug is. En als gemeente sta je met lege handen, terwijl de grote vastgoedbazen, met leegstand als middel hun doel van dikke winsten waarheid maken.
Een wethouder met lef zou kunnen zeggen het kraakverbod niet zonder meer te handhaven. Doe je ook niets actiefs tegen leegstand, maar is er ineens wel een stok achter de deur. Kunnen we mooi in de praktijk zien of de hedendaagse maatschappij langdurige leegstand nog accepteert of dat daar toch echt anders over wordt gedacht.
Deze column schreef ik voor lokale tv-zender Dtv.
