Ik heb Zwarte Piet jarenlang verdedigd. Van alles uitgezocht, waar Piet vandaan komt, wanneer hij rode lippen kreeg, waarom dat vrolijke kinderfeest geen racisme is. Maar hoe meer ik ontdekte en luisterde, hoe slechter het te verdedigen was.
Wist je dat “Zwarte Piet” een bijnaam is voor de duivel? Dat juist de Sint vroeger zwart was? Dat knecht Piet met het vrolijk gekleurde page-pakje pas in de 19e eeuw is aan komen waaien? Dat in vorige eeuw het aantal hulpjes van 1 naar heel erg veel ging? Ik leerde ook dat de grote rode lippen, het kroeshaar en de oorringen, zoals bij de Amerikaanse karikatuur van donkere mensen, pas veel later zijn toegevoegd.
Ons werd vroeger verteld dat Piet zwart werd van het roet in de schoorsteen. Alsof je daar rode lippen en een zwaar Surinaams nep-accent van krijgt. Commentaar was er in de jaren 70 al, en midden ’80, had Gerda Havertong er in kinderprogramma Sesamstraat al een stukje over. De kritiek op de pikzwart geschminkte Piet is niet nieuw, het is er al zeker 60 jaar.
De Sinterklaas-traditie staat niet stil en gaat juist telkens met de tijd mee. De Piet in het page-pak heeft toentertijd de traditionelere Pieten verdrongen. Later verloor hij de roe, de ijzeren kettingen en het accent. Allemaal veranderingen.
RTL heeft in haar kinderprogramma’s al 4 jaar geen geschminkte Pieten meer. Het Sinterklaasjournaal is vorig jaar overgestapt op de schoorsteen Piet. Winkelketens hebben de rode-lippen-en-gouden-oorring Pieten al lang afgeschaft en steeds meer intochten gaan voor authentieke roet-vegen.
Beste Sinterklaas comités: de huidige jonkies groeien op zonder pikzwarte Piet. Ze kennen de figuur helemaal niet. De toekomst is roetveeg. De kinderen vinden het prima en met schoorsteen-Piet is het Sinterklaastfeest hier op de Wal, er voor iedereen.
Deze column sprak ik uit op Dtv, de Osse lokale tv-zender (ook te zien op Facebook).
